Yeraltı maden ocaklarında bulunan zararlı gazlar, sınır değerlerini aştığında riskli durumlara neden olabilmektedir. Bu içerikte yeraltı madenlerinde bulunan zararlı gazlar konusuna değineceğiz.Türkiye’deki en önemli faaliyetlerden biri olan madencilik sektöründe, zaman zaman çeşitli kazalar yaşanabilmektedir. Bu kazaların genel olarak göçük, yangın, gaz ve toz patlamaları olduğu bilinmektedir. Madencilik sektörü yapısı gereği sürekli değişen bir ortam üzerinde yürütülen karmaşık bir faaliyet olması nedeniyle yüksek risk içermesi kaçınılmaz bir durum olmaktadır.
Grizu patlamaları, gaz patlamaları ve gazların sınır değeri aşması gibi durumlar neticesinde toplu ölümlere neden olabilen bu durumların önüne geçebilmek için sürekli kontrol ve gözlem altında çalışılması gerekmektedir. Havalandırma sistemlerinin uygun projeyle yapılıyor olması, havanın tüm ocak yollarında dolaşıyor olması, zehirli ve patlayıcı gazların tahliye edilebiliyor olması gibi unsurların kontrol altında tutulmasıyla, yaşanılabilecek olumsuz durumların önüne geçebilmek büyük oranda mümkün olacaktır.
Yeraltı Madenlerinde Bulunan Zararlı Gazlar
Yeraltı madenlerinde bulunan zararlı gazlar çeşitlilik gösterebilmektedir. Uygulanan üretim yöntemi, cevherin yapısındaki gazlar, çalışma alanının kesitleri, makine-ekipman seçimi gibi unsurlar bu çeşitliliğe neden olmaktadır. Boğucu gazlar, patlayıcı gazlar ve zehirli gazlar gibi başlıklar altında toplanan bu zararlı gazların ortamdaki varlığı ve insanların çalışabilmesi için uygulanan sınır değerler konulmuştur. Bu değerlere ulaşan ve hatta aşan gazların varlığında, çalışma ortamının terk edilmesi ve bu gazların tahliye edilmesi gerekmektedir. Havadaki oksijen miktarı %19,5’in altına inmemeli, oksijenin az olduğu ortamlarda çalışma yapılmamalıdır.
| Havadaki oksijen miktarı (%) | İnsan Vücuduna Etkisi |
| 17–21 | Normal Solunum |
| 15–17 | Hızlı ve daha derin soluk alma |
| 9–15 | Yüksek nabız, yorgunluk, baş ağrısı |
| 6–9 | Bulantı, kusma, bilinç kaybı |
| <6 | Bayılma, ölüm |
Boğucu gazlar: Argon, Hidrojen, Nitrojen, Metan, Helyum, Etan, Karbondioksit.
Patlayıcı gazlar: Metan
Zehirli Gazlar: Hidrojen Sülfür, Kükürt Dioksit, Karbonmonoksit, Azot Oksitler
| Adı | Sembolü | Zararlı Etkileri | Sınır Değer (%) | Patlama Aralığı (%) |
| Oksijen | 02 | Zehirsiz | En az % 19.5 | – |
| Azot | N2 | Zehirsiz, Az Boğucu | – | – |
| Karbondioksit | CO2 | Boğucu | 0.5 | – |
| Metan | N2 | Boğucu ve Patlayıcı | 1 | 5-15 |
| Karbonmonoksit | CO | Zehirli Patlayıcı | 0.005 | 12.5-74 |
| Hidrojen sülfür | S | Zehirli Patlayıcı | 0.001 | 4-44 |
| Sülfürdioksit | SO2 | Zehirli | 0.0005 | – |
| Azot Oksitler | NO, NO2, NOx | Zehirli | 0.0005 | – |
| Hidrojen | H2 | Patlayıcı | – | 4-74 |
| Radon | Rn | Radyoaktif | – | – |
Daha detaylı bilgiler için Yeraltı madenlerinde havalandırma konusuna da göz atabilirsiniz.
