Radyasyondan ve getireceği sağlık sorunlarından korunmak amacıyla belirli sınırlamalar yapılmıştır. Bu içeriğimizde radyasyon güvenliği konu özeti içerikleri bulunmaktadır.
Radyasyon Güvenliği Konu Özeti
Radyasyon Nedir?
Radyasyon, enerjinin dalgalar veya parçacıklar halinde boşlukta veya maddede yayılma sürecine denir. Örneğin, güneşten gelen ışığın sıcaklığını hissetmemiz, mikrodalga fırında yemek ısıtmamız, röntgen çekilirken kullanılan enerji formları radyasyon türlerine örnek olarak gösterilebilir.
Radyasyon görünür ışıktan gama ışınlarına, ses dalgalarından radyo dalgalarına kadar oldukça geniş bir spektrumu kapsamaktadır. Teknoloji ve tıp alanında hayat kurtaran uygulamalara olanak sağlarken, kontrolsüz ve aşırı maruziyet durumları tüm canlılar için zararlı olabilmektedir.
Radyasyon Türleri Nelerdir?
Radyasyon türleri iki grupta incelenmektedir.
1. İyonlaştırıcı Radyasyon
a) Dalga Tipi
- Gama ışınları
- X ışınları
b) Parçacık Tipi
- Alfa ışınları
- Beta ışınları
- Hızlı elektronlar
2. İyonlaştırıcı Olmayan Radyasyon
a) Dalga Tipi
- Radyo dalgaları
- Mikrodalgalar
- Görünür ışık
- Kızılötesi ve morötesi dalgalar
Radyasyon Yıllık Doz Sınırları
Nükleer Düzenleme Kurulu, ulusararası standartlara uygun bir şekilde sağlığa zarar vermeyecek yıllık doz sınırları belirlemiştir. Bu doz sınırları radyasyon görevlileri ile toplum üyesi kişiler için ayrı ayrı belirlenmiştir.
Radyasyon görevlileri için yıllık doz sınırları:
- Ardışık 5 yılın ortalaması: 20 mSv
- Herhangi bir yılda geçilemeyecek sınır: 50 mSv
- El, ayak ve cilt için yıllık eşdeğer doz sınırı: 500 mSv
- Göz merceği için yıllık eşdeğer doz sınırı: 150 mSv
Toplum Üyeleri, Stajyerler ve Öğrenciler için yıllık doz sınırları:
- Yılda geçilemeyecek etkin doz: 1 mSv
- Ardışık 5 yılın ortamalası 1 mSv olmak üzere, özel durumlarda izin verilen sınır: 1-5 mSv
- Cilt için yıllık eşdeğer doz sınırı: 50 mSv
- Göz merceği için eşdeğer doz sınırı: 15 mSv
- 16-18 yaş aralığındaki stajyerler ve öğrenciler için etkin doz sınırı yıllık: 6 mSv (Eğitim amaçlı olmak şartıyla)
- El, ayak veya cilt için yıllık eşdeğer doz sınırı: 150 mSv
- Göz merceği için eşdeğer doz sınırı: 50 mSv
Radyasyon Güvenliğinde Özel Durum Sınırları
Çalışma Koşulu A: Yılda 6 mSv’den daha fazla etkin doza maruz kalan ya da göz merceği, cilt, el ve ayaklar için yıllık eşdeğer doz sınırlarının 3/10’undan fazla doza maruz kalınan çalışma koşulu.
- Bu şartlarda görev yapan kişilerin kişisel dozimetre kullanması zorunludur.
- Bu koşulda çalışacak kişilerin sağlık durumlarının işe uygunluğunu kontrol etmek amacıyla işe başlamadan önce ve çalışma süresi boyunca yılda en az 1 kez tıbbi muayeneleri yapılmalıdır.
Çalışma Koşulu B: Çalışma Koşulu A’da verilen değerleri aşmayacak şekilde radyasyon dozuna maruz kalma olasılığı bulunan çalışma koşuludur.
Tıbbi tanı ve tedavi gören kişilere gönüllü veya bilinçli olarak yardım edenler ve hasta ziyareti için gelen kişilerin alacağı etkin doz 5 mSv değerini aşamaz. (Tanı ve tedavi süresince)
Doğal ortamlardaki radyasyon seviyeleri, radon için izin verilen konsantrasyon seviyeleri yıllık ortalama 400 Bq/m3 (evlerde), 1000 Bq/m3 (işyerlerinde) aşamaz.
Radyasyon Kayıt Düzeyi: Etkin doz, eşdeğer doz ve vücuda alınma miktarlarının kayıtlarının tutulması ve saklanması, radyasyon görevlileri için 0.2 mSv, halk için 0.01 mSv değerini aştığı zamanlarda tutulmaya başlanır.
Hamile radyasyon görevlileri için doz sınırları
Hamile olan kadın çalışanlar, çalışma şartlarının düzenlenmesi için yönetimi haberdar etmelidir.
Hamileliğini bildiren kadın çalışanın çalışmasında engel yoktur, çalışma saatlerinin ve koşullarının düzenlenmesi gerekir.
Hamile radyasyon görevlileri için belirlenen doz, toplum için belirlenen doz sınırları ile aynıdır.
Emzirme dönemindeki kadın çalışanlar radyoaktif kontaminasyon riski taşıyan işlerde çalıştırılmaz.
Radyasyon güvenliği konu özeti içeriğine çalışarak İSG sınavında sorulan temel birkaç soruyu rahatlıkla cevaplayabilirsiniz.
Kaynaklar:
Nükleer Düzenleme Kurumu
İSG Türkiye Sınav
