İSG sınavlarında sorulan psikososyal risk etmenleri özet içeriğini sizler için hazırladık.
Psikososyal Risk Etmenleri Özet
İşyerlerinde psikososyal risk etmenleri, çalışanların verimini etkileyen ve hatta sosyal yaşamını dahi olumsuz yönde etkileyebilen bir konudur. İş güvenliğinde de yeri olan psikososyal risk etmenleri özet içeriklerini inceleyeceğiz.
İşyerlerinde Psikososyal Risk Etmenlerinin Kaynakları
1. İşin Yapısı (Mahiyeti)
- İşte çeşitliliğin az olması
- İşin bölünmüş çok küçük önemsiz bir parçasını yapma
- İşin çalışanın yeteneğine göre verilmemesi
- Tekdüze çalışma ve monotonluk
- Belirsizliğin çok olması
2. İş Yükü ve Tempo
- Fazla çalışma veya atıl kalma
- Üretim hızının neden olduğu baskı
- Zaman baskısı
- İş bitim tarihlerinin baskısı
3. İş Programları
- Vardiyalı çalışma ve gece çalışmaları
- Esnek olmayan çalışma saatleri
- Son anda belli olan fazla mesai çalışmaları
- Uzun saatler boyunca tek başına çalışma
4. Kontrol
- Çalışanların kararlara düşük katılımı
- Çalışanların iş programları üzerindeki kontrollerinin az veya hiç olmaması
5. Çevre ve Ekipman
- Yetersiz ekipman, mekan, aydınlatma ve gürültü gibi fiziksel ortamların olumsuzluğu
6. Kurum Kültürü
- Yetersiz iletişim
- Sorunların çözümünde yetersiz destek.
- Kişisel gelişim için destek olmaması
- Çalışanların şirket hedeflerini bilmemesi, onlarla paylaşılmaması.
7. Kişiler Arası İlişkiler
- Sosyal veya fiziksel izolasyon
- Çalışanlarla veya yöneticilerle olan ilişkiler
- Kişiler arası çatışmalar
8. İşyerindeki Görev
- Rol belirsizliği
- Rol çatışmaları
- İnsanlara ilişkin sorumluluklar
- İşe uyumsuzluk
9. Kariyer Gelişimi
- Terfilerin olmaması veya belirsiz olması
- Düşük ücretler
- İş güvencesinin olmaması
- Emekliliğe zorlama
- Kariyer kaygısı
10. İş ve İş Dışı Yaşam Etkileşimi
- İş ve ev yaşamının birbiriyle etkileşimi
- Evdeki desteğin azlığı
- Çift kariyer sorunları
Psikososyal Risklerin Neden Olduğu Fizyolojik Sorunlar
- Kalp-damar hastalıkları
- Bağışıklık sistemi hastalıkları
- Sindirim sistemi hastalıkları
- Üreme sistemi hastalıkları
- İç salgı bezleri hastalıkları
- Kas-İskelet sistemi bozuklukları
- Deri hastalıkları
Psikososyal Risklerin Neden Olduğu Davranışsal Sorunlar
- Madde bağımlılığı
- Alkol bağımlılığı
- İşe devamsızlıkta artış durumu
Psikososyal Risklerin Neden Olduğu Psikolojik Sorunlar
- Konsantrasyon sorunları
- Huzursuzluk
- Karar vermede güçlük yaşama
- Uyku bozuklukları
- Tükenmişlik hissi
- Depresyon
- Anksiyete sorunları
Psikososyal Risklerin Neden Olduğu Kurumsal Sorunlar
- Verimlilik azalması
- Moral kaybı
- Kişiler arası uyumsuzluk
- İşe devamsızlık
- Hırsızlık ve sabotaj
Mobbing Nedir?
Mobbing, hiyerarşik yapılarda ve kontrolün zayıf olduğu kurumlarda güçlü kişi ya da grupların diğerlerine psikolojik yöntemlerle uzun süreli sistematik baskı uygulamasıdır.
1. Kişinin İletişimine Yönelik Saldırılar
- Amirler çalışanın kendini gösterme olanaklarını kısıtlar
- Sözünü keser, konuşmasına fırsat vermez
- Çalışanlara bağırır ve yüksek sesle azarlar
- Yaptığı işi ve özel yaşamını eleştirir
- Telefonla rahatsız eder
- Sözlü ve yazılı tehditte bulunur
2. Sosyal İlişkilere Saldırılar
- Çevredeki insanlar mağdur kişi ile konuşmaz
- Kişinin varlığı yok sayılır ve başka insanlara ulaşması engellenir
- Diğer çalışanların mağdur ile konuşması yasaklanır
- Mağdur diğer çalışanlarla farklı bir çalışma alanında çalıştırılır
3. İtibar Saldırıları
- Kişinin arkasından kötü konuşulur
- Hakkında asılsız söylentiler çıkarılır
- Kişinin özürleriyle alay edilir
- Kişinin siyasi ve dini görüşü ile alay edilir
- Özel yaşamı ve milleti ile alay edilir
- Kararları sorgulanır, alaycı lakaplar ile çağrılır
4. Kişinin Mesleki Durumuna ve Yaşam Kalitesine Yönelik Saldırılar
- Kişiye özgüvenini zedeleyici işler verilir
- Kişiye maddi yük getirici, zarara sokacak davranışlarda bulunulur
- Kişinin özel bir görevi yoktur, verilen işler geri alınır. Anlamsız ve boş işler verilir, yaptığı işi sürekli değiştirilir.
5. Kişi Sağlığına Doğrudan Saldırılar
- Kişiye fiziksel olarak ağır işler verilir ve bu işi yapmaya zorlanır.
- Fiziksel şiddet ile tehdit edilir
- Kişinin gözünü korkutmak amacıyla hafif şiddet uygulanır
- Cinsel tacize maruz bırakılır ve fiziksel zarar verilir.
Mobbingin Nedenleri
Mobbing, bireysel ve kurumsal nedenlerle uygulanan yanlış bir davranıştır. Bireysel nedenler; önyargıları pekiştirmek, düşmanlıktan keyif alma, bir grup kuralını zorla kabul etmeye zorlamak ve can sıkıntısından zevk arayışı olarak sıralanabilir.
Kurumsal nedenler ise, işyerinde istenmeyen bir kişiden kurtulmak amacıyla, işyerindeki istenen değişime ayak uyduramayanlara, istihdam daraltılması gereken durumlarda zorla istifaya zorlamak amacıyla, yaşça daha büyük kişilerin genç çalışanlarla değiştirilmesi istendiğinde, yönetim ile alt gruplar arasında yaşanan güç çekişmelerinde taraflara bu tür davranışlar uygulanmaktadır.
Mobbingin Sonuçları
Her ne kadar masum gibi görünse de mobbingin bireye, işyerlerine, ailelere ve topluma ilişkin sonuçları bulunur.
Mobbingin Bireye İlişkin Sonuçları
Uyku düzensizliği, gerginlik, öfke, konsantrasyon sorunları, kaygı, depresyon, panik atak, sigara ve alkol kullanımı, kendini suçlama vb.
Mobbingin İşyerine İlişkin Sonuçları
Verimliliğin azalması, ekip içi uyumsuzluk sorunları, işten soğuma ve işten ayrılmalar, işe devamsızlık, işyerine bağlılığın azalması.
Mobbingin İlişkin Aileye İlişkin Sonuçları
Eşler arasındaki ilişkilerin bozulması, ebeveyn ve çocuk ilişkilerinin olumsuz etkilenmesi, aile üzerindeki baskılar sonucu boşanmaların artması
Mobbingin İlişkin Topluma İlişkin Sonuçları
Mutsuz bireylerde artış, kamu yardım programlarına talep artışı, sağlık harcamalarının artması nedeniyle gelen mali yükler, emekliliğe yönelimin artması
