Patlayıcı ortam oluşma riski bulunan işyerlerinde hazırlanması gereken Patlamadan Korunma Dokümanı Nedir?
Patlamadan Korunma Dokümanı Nedir ?
Patlamadan Korunma Dokümanı, patlayıcı ortam oluşma riski bulunan işyerlerinde hazırlanması zorunlu olan bir dokümandır. ÇSGB tarafından 26.12.2003 tarihli ve 25328 sayılı “Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik” gereği bu tür işyerlerinde hazırlanması gerekmektedir.
Patlamadan Korunma Dokümanı Hazırlanması Gereken İşyerleri
Patlamadan Korunma Dokümanı (PKD) hazırlanması gereken işyerleri şu şekildedir;
- LPG ve diğer petrol ürünlerinin üretim, dolum ve dağıtım tesisleri,
- Termik santraller
- Çimento fabrikaları
- Tütün fabrikaları
- Şeker, un ve nişasta fabrikaları
- Akü odaları
- Doğal gaz ve LNG hatları
- Propan hatları
- Esolvent kullanılan tesisler
- Akaryakıt ve LPG rafinerileri
- Motorin tankları
Patlamadan Korunma Dokümanı Ne Zaman Yenilenir?
Patlamadan Korunma Dokümanı hazırlanacak işyerlerinde doküman hazırlama süreci, patlama tehlikesi olan faaliyetler başlamadan önce yapılmalıdır. Patlamadan Korunma Dokümanının amacı sadece mevzuata uygun evraklar hazırlamak değil, patlayıcı ortam oluşmasını önlemek adına risk değerlendirmesi çalışması olarak düşünülmelidir. Çalışanların sağlık ve güvenliklerini sağlamak amacıyla ve patlamanın zararlı etkilerini azaltacak önlemleri alarak PKD hazırlamak çok daha uygun olacaktır.
Patlamadan Korunma Dokümanı hazırlandıktan sonra belirli periyotlarla gözden geçirilmeli, kullanılan iş ekipmanları ve proseste yapılacak önemli değişikliklere göre yeniden düzenlenmelidir.
- İş makinelerindeki değişiklikler
- Çalışma süresi ve yönteminde yapılan değişiklikler
- İşyerinin tehlike sınıfına göre risk analizi her revize edildiğinde
- Kullanılan prosesler değiştiğinde
- Doküman hazırlanırken alınan referans standartları değiştiğinde
- Proseste kullanılan kimyasallar değiştiğinde patlamadan korunma dokümanı yenilenmelidir.
Patlamadan Korunma Dokümanında Bulunması Gereken Evraklar
Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmeliğe göre Patlamadan Korunma Dokümanında bulunması gereken evraklar madde 10’da şu şekilde açıklanmıştır.
(2) Patlamadan Korunma Dokümanında;
a) Patlama riskinin belirlendiği ve değerlendirildiği hususu,
b) Bu Yönetmelikte belirlenen yükümlülüklerin yerine getirilmesi için alınacak önlemler,
c) İşyerinde Ek-1’e göre sınıflandırılmış yerler,
ç) Ek-2 ve Ek-3’te verilen asgari gereklerin uygulanacağı yerler,
d) Çalışma yerleri ve uyarı cihazları da dahil olmak üzere iş ekipmanının tasarımı, işletilmesi, kontrolü ve bakımının güvenlik kurallarına uygun olarak sağlandığı,
e) İşyerinde kullanılan tüm ekipmanın 25/4/2013 tarihli ve 28628 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğine uygunluğu,
yazılı olarak yer alır.
Patlamadan Korunma Dokümanı Nasıl Hazırlanır?
TS EN 60079-10-1, TS EN 60079-2 ve TS EN 16985 Patlama riskinin değerlendirilmesi ve Patlamadan Korunma Dokümanı (PKD) hazırlanmasında izlenen adımlar şu şekildedir;
- Patlayıcı ortam oluşturabilecek kimyasalların belirlenmesi,
- Değerlendirilen kimyasalların boşalma kaynaklarının belirlenmesi,
- Boşalma kaynaklarına göre potansiyel patlayıcı ortamların (zonların) belirlenmesi,
- Zone haritalarının örnek çizimler ve layout çizimleriyle modellenmesi,
- Belirlenen zonlar içerisinde kullanılacak ekipmanlar için gerekli asgari ex-proof özelliklerin belirlenmesi,
- Belirlenen zonlarda bulunan tutuşturucu kaynakların belirlenmesi ve tehlikelerin ortadan kaldırılması için gerekli önlemlerin belirlenmesi,
- Olası patlama senaryoları için patlama etki tablosunun oluşturulması.
- Tesisle ilgili gözlenen genel sonuçlar ve uygunsuzlukların tespiti.
Patlayıcı ortam oluşma ihtimali olan bölgeler “Zone” olarak adlandırılır ve Zone 0, Zone 1, Zone 2, Zone 20, Zone 21, Zone 22 olarak sınıflandırılır.
Zone 0: Normal çalışma koşullarında patlayıcı ortam oluşan ve oluştuğu an uzun süren yerler.
Zone 1: Patlayıcı ortam oluşma ihtimali az olan ve tesadüfen patlayıcı ortam oluşma durumu olduğunda kısa süren yerler
Zone 2: Patlayıcı ortam oluşma ihtimali olmayan ve kaza, bakım, onarım durumlarında da patlayıcı ortam oluşma ihtimali az olan ve sürme ihtimali çok kısa olan yerler.
Zone 20: Patlayıcı toz ve lif ortamı oluşan veya oluşma ihtimali yüksek olan, patlayıcı ortam süresi uzun olan yerler.
Zone 21: Patlayıcı toz ve lif ortamı oluşma ihtimali düşük olan, patlayıcı ortam oluşursa süresi kısa olan yerler.
Zone 22: Patlayıcı toz ve lif ortamı oluşma ihtimali olmayan ve arıza, kaza gibi hallerde oluşabilen, bu durumlarda da çok kısa süren yerler.
Patlamadan korunma dokümanı nedir? konusu hakkında sizleri bilgilendirmeye çalıştık. Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmeliği inceleyerek daha detaylı bilgiye sahip olabilirsiniz.
