İş sağlığı ile ilgili ilk çalışmalar eski Roma döneminde başlamıştır. Günümüze kadar gelişerek devam eden ve o dönemki bilim insanlarının öne sürdüğü öneriler hala geçerliliğini korumaktadır. Bu içerikte İSG tarihinde rol alan kişiler kimlerdir? İnceliyoruz.
İSG Tarihinde Rol Alan Kişiler Kimlerdir?
Plini: Çalışanların, çalışma ortamındaki tehlikeli tozlara karşı korunması amacıyla başlarına torba geçirmelerini önermiştir. (maske olarak kullanmak amacıyla)
Juvenal: Demircilerde görülen göz yakınmaları ve göz hastalıklarının yapılan işten kaynaklandığını sürekli olarak ayakta çalışan kişilerde varislerin oluşabileceğini açıklamıştır.
Paraselsus: Yaşadığı dönemdeki ilk iş hekimliği kitabı olan “De Morbis Metallicis” kitabını yazmıştır. Zehirlerin, kimyasal yapıları ile doz ve organizma arasındaki ilişkiyi saptama gibi önemli araştırmalar yaptığı için modern toksikolojinin başlangıcı sayılmaktadır.
Bernardo Ramazzini: De Morbis Artificum Diatriba adlı kitabında iş kazalarını önlemek için işyerlerinde koruyucu güvenlik önlemlerinin alınmasını önermiştir. Asıl uzmanlığı epidemiyoloji olmasına rağmen meslek hastalıkları alanında ünlenmiş ve işçi sağlığının kurucusu sayılmıştır.
Georgius Agricola: Dünyadaki ilk mineraloji bilgini olarak bilinir. Mineraloji ve maden izabelerinde çalışanların sorunlarını incelemiş, gözlemlerini 1530 yılında “De Re Metallica” isimli kitabında yayınlamıştır. Kitabında tozu engellemek için maden ocaklarının havalandırılması gerektiğini de belirtmiştir.
Sir Robert Peel: 1802 yılında “Çırakların Sağlığı ve Morali” ya da diğer adıyla “Çıraklık Sağlık ve Ahlakı Kanunu” adlı yasanın çıkarılmasını sağlamıştır. İngiltere’de İSG ile ilgili çıkarılan ilk yasa ile çalışma saati 12 saat olarak sınırlandırılmış, işyerlerinin havalandırılması gerektiğini öngörmüştür.
Michel Sadler: 1833 yılında “Fabrikalar Yasası” adında bir yasa önerisi getirerek yürürlüğe girmesini sağlamıştır. Bu yasada; fabrikaların denetimi için müfettiş atanması zorunludur, 9 yaş altındaki çocukların işe alınması ve 18 yaşından küçüklerin 12 saatten fazla çalıştırılması yasaklanmıştır.
1842 yılında yapılan başka bir yasal düzenleme ile de kadınların ve 10 yaşından küçük çocukların maden ocaklarında çalıştırılmaları yasaklanmıştır.
1844 yılında ise işyerlerindeki hekimlerin sorumlulukları genişletilmiş ve sağlık açısından tehlikeli yerlerde çalışanların sağlık kontrolleri bu hekimlerin görevleri arasına alınmıştır.
1895 yılında da bazı tehlikeli meslek hastalıklarının bildirimi zorunlu hale getirilmiştir.
Percival Pott: “Bel Kemiği Eğriliklerinde Sık Görülen Alt Taraf Organlarındaki Felçler Üzerine” isimli kitabında, baca temizleyicilerinde görülen sktrotum kanserlerinin nedeni olarak is (duman lekesi) üzerinde durmuş ve bunları meslek hastalığı olarak nitelemiştir.
Heredot: Çalışanların verimli olabilmesi için yüksek enerjili besinlerle beslenmeleri gerektiğine değinmiştir.
Hipokrat: İlk kez kurşunun zararlı etkilerinden söz etmiştir. Kurşun koliğini tanımlayarak halsizlik, kabızlık, felçler ve görme bozukluğu gibi belirtileri saptayarak bulguların kurşun ile ilişkisini ortaya koymuştur.
Dioscorides: Zehirleri bitkisel, hayvansal ve mineral kaynaklı olmak üzere kökenlerine göre üçe ayırmıştır.
Nicander: Kurşun koliği ve kurşun anemisini inceleyerek bunların özelliklerini tanımlamıştır.
Urlich Ellenbrong: 1473 yılında kuyumcularla ilgili bazı hastalıkları incelemiş, izlenimlerini bildirmekle yetinmiştir.
Antony Ashly Cooper: Çalışma saatlerinin azaltılması, maden ocaklarında ve fabrikalarda çalıştırılan kadın ve çocukların korunmasını öngeren yasalar çıkarılması konusunda çaba göstermiştir.
Thomas Percival: Genç işçilerin çalışma koşulları ve çalışma saatleri ile ilgili bir rapor hazırlamıştır.
Robert Owen: İskoçya’daki fabrikasında on yaşın altında kimseyi çalıştırmamış ve çalışma saatlerini de azaltmıştır. 1847 yılında “On Saat Yasası” ile çalışma saatleri sınırlandırılmıştır.
Orfila: Zehirli maddelerin analitik yöntemlerle tanımlanabileceğini öne sürmüş, yeni yöntemler geliştirerek toksikolojinin ilerlemesine öncülük etmiştir.
Charles Turner Thackrah: Ünlü bir iç hastalığı uzmanı iken, meslek hastalıklarına yönelerek bir kitap yayınlamıştır. Bu konunun İngiltere’de öncülüğünü yapmıştr.
Morison Legge: İngiliz diş hekimi olan Morison Legge, aynı zamanda ilk hekim iş güvenliği müfettişi olarak atanmıştır.
Thomas Legge: Şarbonun da meslek hastalığı olduğunu ileri sürmüştür.
Sir John Simon: İşyerlerinin sağlık yönünden denetlenmesinin gerekliliğini bildirerek, birçok zehirlenme ve bulaşıcı hastalığın bu şekilde önlenebileceğini öne sürmüştür. Bu hastalıkların bildiriminin zorunlu olmasına öncülük etmiştir.
Alice Hamilton: Kurşun sanayinde görülen zehirlenmeleri incelemiştir.
Gilmann Thomon: 1914 yılında yayınladığı Occupational Diseases adlı kitabı ile birlikte ABD’de meslek hastalıkları konusundaki çalışmalar yoğunlaşmıştır.
Butlin: Skrotum ve cilt kanserlerinin sebebinin madeni yağlar ve kömür tartanı olduğunu tanımlamıştır.
Prof. Dr. Muzaffer Aksoy: Benzen’in lösemi hastalığına sebep olduğunu açıklamıştır.
isg hazırlık
